Historia energii jądrowej uczy nas dwóch ważnych rzeczy. Pierwszą i najistotniejszą jest to, że atom jest stabilnym i bezpiecznym źródłem energii. Świat dotychczas widział jedynie pięć poważnych awarii elektrowni jądrowych, z czego jedynie dwa (Czarnobyl, Fukushima) były rzeczywiście katastrofami pełnej skali. Stąd też wynika druga lekcja – atom powinien być odpowiednio zabezpieczony. Elektrownie jądrowe muszą posiadać olbrzymie zabezpieczenie finansowe. Jednak czy SMR powinny podlegać takim samym wymaganiom co starsze, wielkie elektrownie? – pisze Jakub Kostka ze Stowarzyszenia „Z energią o prawie”.
Gdy w latach 60′ i 70′ świat zaczął inwestować w energię atomową, był on w pewnej części świadomy ryzyka wystąpienia ewentualnych awarii. Regulacje odnośnie zabezpieczenia obiektów jądrowych w dużej mierze obejmowały kwestie posiadania ubezpieczenia w odpowiedniej wysokości. Regulacje te niemalże od początku miały charakter międzynarodowy – co zrozumiałe, biorąc pod uwagę, że zabezpieczenie atomu to kwestia zabezpieczenia potencjalnie transgranicznych stuków awarii.
W ten sposób powstały konwencje; Paryska i Wiedeńska, które w późniejszych latach połączono międzynarodowym protokołem. Polska jest sygnatariuszem tego traktatu i tym samym zobowiązała się do ubezpieczania swoich ewentualnych inwestycji atomowych na określonych zasadach.
Jak duże musi być ubezpieczenie elektrowni jądrowej?
Zgodnie z treścią aktualnych traktatów, których Polska jest stroną, obiekt jądrowy (w tym oczywiście elektrownia jądrowa) musi być ubezpieczona w wysokości 300 milionów SDR. SDR jest sztuczną walutą, której używa się w międzynarodowych rozliczeniach. Kurs PLN do SDR wynosi obecnie 1 do 5,90. W prosty sposób można więc policzyć, że polisa ubezpieczeniowa dla pojedynczej elektrowni jądrowej wynosić musi minimum 1,77 miliarda złotych.
Oczywiście w przypadku planowanych inwestycji, które obecnie obejmują amerykański Westinghouse AP1000, koreański APR1400 oraz Francuski EPR jest to kwota uzasadniona. Każda z tych elektrowni jest obiektem o wielkiej mocy i dużych gabarytach. Nawet mimo najnowocześniejszych zabezpieczeń, którymi dysponuje każda z nich, posiadanie polisy w tej wysokości jest kwestią odpowiedzialności.
Czy SMR powinny podlegać takiemu samemu zabezpieczeniu?
Rozważania na temat konieczności tak dużego zabezpieczania reaktorów typu SMR powinno się rozpocząć od przytoczenia faktów. Małe modułowe reaktory, które zyskują obecnie na popularności, mają dysponować mocą w okolicach 300 MW. Jest to dość spora moc, jednak niewielka w obliczu konwencjonalnych elektrowni jądrowych. Przykładowo, działający we Francji EPR ma moc ponad 1600 MW – a mówimy tutaj oczywiście o pojedynczym reaktorze, nie o całej elektrowni.
Kolejnym faktem, jaki należy przytoczyć, jest kwestia rozmiarów SMR. Mają one się wachać między 1/10 a 1/4 rozmiarów tradycyjnej elektrowni atomowej. Nie jest to bez znaczenia – mały obiekt jądrowy, który skłąda się z jednego reaktora, będzie mniej szkodliwy w razie awarii 4-ro 6-ścio reaktorowego giganta.
Jak bardzo SMR potrzebują zmiany prawa w zakresie ubezpieczenia?
SMR wyróżniają się dwoma kluczowymi atutami – szybkość budowy i taniość. Małe reaktory, składające się z prefabrykantów, zbudowane w czasie roku bądź dwóch mogą stanowić nie lada rewolucję na rynku energetycznym. Nie dojdzie do tego jednak, jeśli obecne przepisy odnośnie obowiązkowego ubezpieczenia elektrowni jądrowej, będą sabotowały opłacalność SMR.
Obiekt o takich gabarytach i dużo mniejszym potencjalnym zagrożeniu dla otoczenia powinien mieć proporcjonalnie zmniejszony próg minimalnego ubezpieczenia. Oczywiście na zmianę prawa przed powstaniem pierwszych polskich SMR czas jeszcze jest. Wcześniejsza, kompleksowa zmiana przepisów, która rozwiąże kwestie odpowiedniego ubezpieczenia operatora SMR z pewnością korzystnie wpłynie na niezdecydowanych jeszcze inwestorów.
Źródła:
https://inl.gov/trending-topic/small-modular-reactors/
https://www.ncsl.org/research/energy/will-small-modular-reactors-transform-the-nuclear-industry.aspx
https://www.iaea.org/newscenter/news/what-are-small-modular-reactors-smrs
Ustawa z dnia 29 czerwca 2011 roku o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycjach towarzyszących
Ustawa z dnia 29 listopada 2000 roku Prawo Atomowe
