Ministerstwo klimatu i środowiska przygotowało projekt ustawy o rekompensacie dochodów utraconych przez gminy w 2018 roku w związku ze zmianą zakresu opodatkowania elektrowni wiatrowych. Znalazł się on w wykazie prac rządu. Zmiana miała poprawić zapisy ustawy z 2016 roku, która nakładała dodatkowe zobowiązania finansowe na inwestorów posiadających lądowe farmy wiatrowe.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego
Resort klimatu i środowiska tłumaczy potrzebę zmian w prawie wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego (TK) z drugiego lipca 2020 roku. Trybunał Konstytucyjny orzekł niekonstytucyjność art. 17 pkt 2 ustawy z czerwca 2018 roku nowelizującego przepisy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw. Zdaniem Trybunału, przepis ten narusza zasadę nieretroakcji i wprowadza z mocą wsteczną art. 2 pkt 1 i 6 oraz art. 3 pkt 1 tej ustawy. TK orzekł również, że wspomniany przepis traci moc po upływie 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Przedmiotowy wyrok został ogłoszony czwartego sierpnia 2020 roku.
TK zobowiązał również ustawodawcę do podjęcia w tym czasie prac legislacyjnych mających na celu opracowanie regulacji rekompensującej gminom straty poniesione w następstwie wprowadzenia z mocą wsteczną regulacji wpływającej na obniżenie ich dochodów z podatku od elektrowni wiatrowych.
W uzasadnieniu Trybunał wyjaśnił również, że po bezskutecznym upływie terminu wyznaczonego na podjęcie przez ustawodawcę działań, spełniona zostanie przesłanka, o której mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji, skutkująca odpowiedzialnością odszkodowawczą Skarbu Państwa.
W wyniku analizy ww. wyroku, w tym roboczych rozmów na poziomie międzyresortowym, resort podjął decyzję o przygotowaniu dedykowanego jego realizacji projektu ustawy. Wynika to przede wszystkim z faktu, że wypłata rekompensat dla gmin wymagać będzie uruchomienia środków budżetowych, do czego potrzebna jest podstawa prawna określona w ustawie. Ponadto, konieczne jest określenie trybu wypłaty rekompensat, który będzie wiązać się za równo z nałożeniem określonych obowiązków na wybrane organy administracji publicznej realizujące to zadanie, jak i na przyszłych beneficjentów (złożenie wniosków), co również wymaga regulacji na poziomie ustawowym.
W obowiązującym systemie prawa nie istnieją obecnie przepisy, na podstawie których byłaby możliwa realizacja celu w postaci wypłaty gminom rekompensat wskazanych przez TK. Celem realizacji wyroku TK ministerstwo klimatu i środowiska podjęło się opracowania projekt ustawy regulującej sposób i tryb wypłaty gminom rekompensat za utracone dochody .Zgodnie z wyrokiem TK, podmiotami uprawnionymi do uzyskania rekompensat będą gminy, które wskutek zmiany przepisów z mocą wsteczną utraciły dochody w postaci podatku od nieruchomości płaconego od elektrowni wiatrowych, który został ustalony i pobrany w wymiarze zgodnym z przepisami obowiązującymi pierwszego stycznia 2018 roku, a więc na podstawie przepisów sprzed wejścia w życie ustawy).
Zasady rekompensat
Maksymalna wysokość rekompensaty dla danej gminy będzie stanowić wartość dochodów utraconych w 2018 roku rozumianą jako różnica pomiędzy kwotą należną z tytułu podatku od nieruchomości od elektrowni wiatrowych w okresie od pierwszego stycznia 2018 roku do 13 lipca 2018 roku na podstawie przepisów obowiązujących przed wejściem w życie ustawy a kwotą należną w tym okresie na podstawie przepisów znowelizowanych ustawą. Rekompensaty będą wypłacane w trybie wnioskowym:
- uprawniony podmiot będzie obowiązany złożyć wniosek w terminie określonym w ustawie;
- wzór wniosku będzie stanowić załącznik do ustawy.
Organem właściwym do rozpatrzenia wniosku będzie wojewoda właściwy miejscowo dla danej gminy, organem odwoławczym minister właściwy ds. finansów publicznych.
Do rozpatrzenia wniosków o rekompensatę będą stosowane przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego; w ustawie zostanie zawarty zamknięty katalog przesłanek wydania decyzji o odmowie wypłaty rekompensaty.
Ministrem odpowiedzialnym za wprowadzenie zmian jest wiceminister klimatu i środowiska Ireneusz Zyska. Rząd powinien przyjąć ten projekt ustawy do końca trzeciego kwartału.
Bartłomiej Sawicki
