Kuffel: Strategia wodorowa z ziemi włoskiej, czyli rafinerie i elektrolizery
Już niebawem Włochy mogą mieć jedną z najbardziej ambitnych strategii rozwoju wodoru w całej Europie, o której pisze Magdalena Kuffel, współpracowniczka BiznesAlert.pl. Warto przypomnieć, że Włosi mogą się zaangażować w „zazielenianie” rafinerii w Polsce.
Energia z wodoru
Wodór jest wszechstronnym nośnikiem energii, który może pomóc sprostać różnym krytycznym wyzwaniom dzisiejszego sektora energetycznego. Wodór jako paliwo można wytwarzać z wielu źródeł energii, chociaż dzisiejsze zużycie wodoru w rafinacji ropy naftowej i produkcji chemicznej jest w większości pokrywane przez ten nośnik pochodzący z paliw kopalnych, wiążąc się nieuchronnie ze znaczną emisją CO2.
Wodór wytwarzany z odnawialnych źródeł energii, paliw jądrowych lub paliw kopalnych wspartych CCUS (od angielskiego terminu carbon capture, utilisation and storage – wychwytywanie, utylizacja i składowanie dwutlenku węgla), może pomóc dekarbonizować szereg sektorów, w tym transportu długodystansowego, chemikaliów, przemysłu produkcji żelaza i stali, w których zostało udowodnione, że trudno jest zmniejszyć emisje.
Wodór może również pomóc poprawić jakość powietrza w miastach i zwiększyć bezpieczeństwo energetyczne. Może również wspierać integrację różnych źródeł odnawialnych w systemie elektroenergetycznym, będąc jedną z nielicznych opcji magazynowania energii elektrycznej przez dni, tygodnie lub miesiące.
Początki modelu włoskiego
Włoskie ministerstwo rozwoju rozpoczęło pod koniec listopada bieżącego roku konsultacje społeczne w sprawie “krajowej strategii wodorowej”, które były otwarte do 21 grudnia. Brały w nich udział największe firmy energetyczne, konsultingowe, jak również centra badawcze, daje zainteresowanym możliwość ustosunkowania się do zaproponowanych przez rząd rozwiązań na temat rozwoju energii wytwarzanej z wodoru (EW). Według pierwszego, “roboczego” planu, Włochy miałyby zaspokoić 2 procent zapotrzebowania na energię w 2030 roku za pomocą wodoru.
Strategia rozwoju EW będzie dotyczyła przede wszystkim sektora transportowego (szczególnie w transporcie ciężarowym), sektora kolejowego oraz wykorzystania wodoru w przemyśle (zwłaszcza w tych jego segmentach, w których wodór jest już używany jako surowiec, na przykład w sektorze chemicznym i rafineryjnym). Ponadto, ministerstwo zaproponowało trzy wzorce produkcji oraz transportu wodoru, które miałyby zapewnić Włochom najkorzystniejsze warunki finansowe popularyzacji tej formy wytwarzania energii, aby okazała się ona atrakcyjna dla sektorów, które mają największy problem z ograniczeniem emisji dwutlenku węgla.
Pierwszy model produkcji zakłada całkowitą produkcję wodoru w miejscu jego konsumpcji. W tym modelu, zakładana jest produkcja energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych i zdolności elektrolizy w pobliżu punktu poboru, aby zminimalizować koszty transportu.
Drugą opcją jest produkcja EW na miejscu, z transportem energii elektrycznej. Energia elektryczna ze źródeł odnawialnych w tym scenariuszu, jest wytwarzana na obszarach o wysokiej dostępności zasobów naturalnych, na przykład na południu Włoch, gdzie produkcja energii wiatrowej jest największa i później transportowana siecią elektryczną do punktu zużycia, w którym następnie jest przekształcana w wodór przez elektrolizę.
Trzeci wariant zakłada scentralizowaną produkcję EW z transportem wodoru. W tym przypadku produkcja energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych i zdolności elektrolizy są zlokalizowane na obszarach o wysokiej dostępności zasobów naturalnych. Wytworzony wodór jest następnie transportowany do miejsca zużycia za pomocą konstrukcji logistycznych, która mogłaby wykorzystywać istniejącą sieć gazową lub za pomocą transportu drogowego (np. za pomocą ciężarówek).
Naturalnie, każda z proponowanych opcji ma wady i zalety. Teoretycznie najbardziej korzystnym rozwiązaniem jest produkcja EW blisko punktu poboru, bo pozwala na ograniczenie kosztów transportu wodoru i energii elektrycznej; jednakże wytwarzanie tego paliwa bez wystarczającej energii ze źródeł odnawialnych może być technicznie niemożliwe. Z drugiej strony scentralizowana produkcja może pozwolić na popularyzację elektrolizy i korzystanie z energii ze źródeł odnawialnych wytworzonej w innym rejonie (na przykład na południu Włoch).
Jeżeli Włochy zdecydują się na intensywną strategię rozwoju EW, będą potrzebowały szacunkowo około 10 miliardów euro na inwestycje do 2030 roku. Cyfra ta obejmuje:
- inwestycje niezbędne do produkcji wodoru (około 5-7 miliardów euro),
- inwestycje w struktury dystrybucyjne potrzebne podmiotom, które byłyby zainteresowane zużyciem wodoru (pociągi, ciężarówki, stacje paliw, itp.)(około 2-3 miliardów euro),
- Inwestycje związane z R&D (miliard euro).
Ostateczne podsumowanie strategii jest zaplanowane na początek 2021 roku.
Pierwsze koty za płoty
W międzyczasie dwa włoskie giganty energetyczne – Eni oraz Enel – już pracują razem nad pilotażowymi projektami produkcji zielonego wodoru, w tym budowy elektrolizerów zasilanych energią ze źródeł odnawialnych. Zostaną zlokalizowane w pobliżu dwóch rafinerii Eni, dla których zielony wodór wydaje się być najlepszym narzędziem dekarbonizacji. Mają tam powstać dwa elektrolizery o mocy około 10 MW każdy i rozpocząć wytwarzanie zielonego wodoru już w latach 2022-2023. Grupa Enel ma już podstawowe doświadczenie w dziedzinie wytwarzania wodoru z pilatożowymi projektami w Hiszpanii, Chile i Stanach Zjednoczonych. Również Eni pracował już nad projektami tego typu we Włoszech i Wielkiej Brytanii. Warto dodać, że włoski Saipem współpracuje już w Polsce z PKN Orlen i również może przyczynić się do zazieleniania rafinerii.
