Rada Unii Europejskiej wypracowała podejście ogólne w sprawie zmiany rozporządzenia o transeuropejskich sieciach energetycznych (TEN-E). Okres przejściowy potrwa do 2029 roku.
Celem zmienionego rozporządzenia TEN-E ma być modernizacja, obniżenie emisyjności i integracja transgranicznej infrastruktury energetycznej w UE, tak by ułatwić Unii osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. Zmienione rozporządzenie – zdaniem pomysłodawców zmian – ma również zapewnić dalszą integrację rynku, a także sprzyjać konkurencji i zapewnić bezpieczeństwo dostaw energii.
– Aby osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 roku potrzebujemy nowoczesnych, wzajemnie połączonych elementów infrastruktury, przystosowanych do czystych technologii energetycznych. Chcemy mieć więcej inteligentnych sieci i więcej energii ze źródeł odnawialnych. Wypracowane dziś porozumienie jest inwestycją w przyszłość zieloną i neutralną klimatycznie, w której zapewnione będą opłacalne, konkurencyjne i zabezpieczone dostawy energii i w której nikt nie będzie pozostawiony w tyle – powiedział. João Pedro Matos Fernandes, portugalski minister środowiska i działań na rzecz klimatu.
Priorytetowe korytarze energetyczne
W ramach zmiany rozporządzenia TEN-E doszło do określenia jedenastu priorytetowych korytarzy i trzech priorytetowych obszarów tematycznych, w których potrzebny jest dalszy rozwój połączeń. – Założenia te realizowane mają być przede wszystkim poprzez projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania (PCI – przyp. red.), finansowane ze środków instrumentu „Łącząc Europę” (CEF – przyp. red.) na lata 2021–2027. Zmienione rozporządzenie aktualizuje kategorie infrastruktury kwalifikujące się do wsparcia, przy czym skupia się na obniżaniu emisyjności i kładzie nowy nacisk na sieci przesyłowe energii z morskich farm wiatrowych, infrastrukturę wodorową oraz inteligentne sieci energetyczne – czytamy w komunikacie z posiedzenia Rady.
Okres przejściowy do 2029 roku
Rada postanowiła nie wspierać już nowych projektów z sektorów gazu i ropy oraz wprowadzić wobec wszystkich projektów obowiązkowe kryteria dotyczące zrównoważonego rozwoju. Istniejące elementy infrastruktury gazowej, które zostały zmodernizowane na potrzeby przesyłu lub magazynowania uprzednio zdefiniowanej mieszanki wodoru z gazem ziemnym lub biometanem, mogą być użytkowane w okresie przejściowym, który potrwa do 31 grudnia 2029 roku. Projekty gazowe będą mogły także nadal ubiegać się o wsparcie do 2028 roku. Projekty te powinny jednocześnie jednak uwzględniać opis w jaki sposób przejdą na przesył wodoru z końcem lat 20-tych. Celem jest stopniowa obniżka emisyjności tego sektora, a także zwiększenie udziału gazów ze źródeł odnawialnych w energetyce.
W przypadku Cypru i Malty, które nadal nie są połączone z transeuropejską siecią gazową, trwające lub planowane PCI na podstawie poprzedniego rozporządzenia, zachowają ten status do czasu pełnego podłączenia tych krajów do europejskiej sieci gazowej. Odstępstwo to ma położyć kres izolacji tych dwóch państw członkowskich i zapewnić im w przyszłości dostęp do rynków energii, w tym do rynku wodoru. Wyjątki w sprawie projektów tych dwóch krajów, może pomóc w doprowadzeniu do realizacji gazociągu Eastmed z Izraela przez Cypr do Grecji, który zapewni gaz ze złóż we wschodniej części Morza Śródziemnego.
– Państwa członkowskie postanowiły również uprościć i przyspieszyć procedury wydawania zezwoleń. Zgodnie ze stanowiskiem Rady zmienione rozporządzenie będzie nadal zapewniać, że nowe projekty ukierunkowane są na integrację rynku, konkurencyjność i bezpieczeństwo dostaw energii. Nadal wspierane będą także projekty, które przyłączają do sieci regiony obecnie odizolowane od europejskich rynków energii, wzmacniają istniejące transgraniczne połączenia wzajemne i propagują współpracę z państwami spoza UE – czytamy w komunikacie.
Grupa Wyszehradzka broni gazociągów
Polska, Czechy Słowacja i Węgry wyrażają poparcie wydłużenia okresu możliwości wsparcia modernizacji infrastruktury gazowej po 2029 roku, a także zgody na mieszanie wodoru z gazem. Podobnego zdania były także Bułgaria i Rumunia. Bukareszt jak Warszawa podkreślał, że w grudniu 2020 roku została podkreślona rola gazu w transformacji energetycznej Unii Europejskiej. Kraje Europy zachodniej jak Francja, Niemcy, Luksemburg, Austria i Hiszpania nie chciały zgodzić się te postulaty. Negocjacje trwały do późnych godzin popołudniowych 11 czerwca. Na ostateczną propozycję prezydencji portugalskiej tekstu tzw. „podejścia ogólnego” nie chciały się zgodzić Niemcy, Austria, Hiszpania i Luksemburg.
Significant progress just now in EU energy council, as we agree a new approach to regulating trans-European energy infrastructure, which excludes EU funding for fossil fuels in projects of common interest. #KeepItInTheGround #ClimateAction #Fitfor55 #fossilfree #Ten_E pic.twitter.com/XMqT7Z8xrn
— Eamon Ryan (@EamonRyan) June 11, 2021
Co dalej z TEN-E?
Komisja Europejska przedstawiła projekt zmiany rozporządzenia TEN-E 15 grudnia 2020 roku. Wypracowane 11 czerwca podejście ogólne będzie podstawą do przedstawienia stanowiska Rady w negocjacjach z Parlamentem Europejskim, ukierunkowanych na wypracowanie ostatecznego porozumienia w sprawie nowych przepisów. Gdy obie instytucje wypracują wstępne porozumienie polityczne, przepisy zostaną formalnie przyjęte i wejdą w życie.
Bartłomiej Sawicki
Jakóbik: Wodór z Baltic Pipe, czyli klucz Polski do skarbca unijnego
