Katar zapowiada, że wstrzyma dostawy gazu do Unii Europejskiej, jeśli ta zastosuje nowe wymagania względem dostawców gazu, które zakazują pracy przymusowej w łańcuchach dostaw oraz nakazują ochronę środowiska. W 2023 roku kraj ten był najważniejszym globalnym dostawcą LNG na świecie. Obecnie tę rolę przejmują Stany Zjednoczone.
– Nie blefuję w sprawie groźby LNG – powiedział katarski minister energetyki Saad Sherida al-Kaabi w rozmowie z Financial Times. – Nawet jeśli stracimy pięć procent dochodów, to nie będę zaopatrywał Europy – podkreślił al-Kaabi.
W ubiegłym roku Katar był drugim co do wielkości dostawcą LNG do Europy. Kraj ten dostarczył 14 procent importu tego surowca. W 2023 roku Katar wyeksportował 79,8 mln ton LNG, z czego 15,1 mln ton (19 procent) zostało dostarczonych do Europy. W bieżącym roku sytuacja ta bardzo się zmieniła. Powodem tych zmian mają być problemy logistyczne, które wynikają z trudności dotyczących transportu LNG przez Kanał Sueski. W tym roku do Europy trafiło zaledwie 10 procent eksportu LNG Kataru, w porównaniu z zeszłym rokiem, gdy było to prawie 20 procent, spadki są kolosalne. Katar jest obecnie bardziej zaangażowany w eksport LNG do Chin (25 procent) oraz Indii (17 procent).
Czołowym dostawcą gazu ziemnego w Europie jest Norwegia. Prawie jedna trzecia zużycia gazu ziemnego w Unii Europejskiej jest pokrywana obecnie za pomocą norweskiego gazu. Jednocześnie wzrasta w ostatnim czasie znaczenie Stanów Zjednoczonych w wymiarze dostaw gazu do Europy. USA dostarczają jej blisko dwa procent LNG. Stany Zjednoczone są obecnie drugim co do wielkości dostawcą gazu do UE po Norwegii. Udział Amerykanów na europejskim rynku ma związek z polityką surowcową Niemiec, które od jesieni 2022 roku nie kupują gazu z Rosji i zainwestowały w pływające gazoporty.
\Niemcy w przeciwieństwie do Polski nie są skore do podpisania długoterminowych kontraktów gazowych. – Nowo wybudowane terminale LNG na niemieckim wybrzeżu Morza Północnego i Bałtyckiego były w 2023 roku w 84 procentach zaopatrywane w LNG z USA – podaje Federalne Stowarzyszenie Przemysłu Energetycznego i Wodnego (BDEW).
Europa ma nie przestrzegać reguł
Unijna dyrektywa, która nie odpowiada Katarczykom w zakresie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw, weszła na poziomie europejskim w życie w lipcu i pozwala na nakładanie grzywien w wysokości do 5 procent rocznych globalnych przychodów firmy, jeśli nie ma pozytywnej reakcji i chęci ze strony dostawcy do naprawienia tych kwestii.
– Wymaga to od firm jedynie podjęcia środków, które są racjonalnie dostępne i proporcjonalne do zidentyfikowanych negatywnych skutków – wyjaśniła Komisja Europejska. Zdaniem Komisji maksymalne kwoty grzywny będą dotyczyły najbardziej rażących naruszeń.
Kraje członkowskie muszą jeszcze wdrożyć nowe przepisy do prawa krajowego do 2026 roku, a rok później, w 2027 roku, zaczną one obowiązywać w relacjach z międzynarodowymi przedsiębiorstwami, przy czym będą stopniowo wprowadzane w okresie od trzech do pięciu lat.
Bez gazu katarskiego?
Unia Europejska jako całość jest coraz bardziej uzależniona od gazu, wykorzystywanego głównie do wytwarzania energii elektrycznej, ogrzewania gospodarstw domowych i procesów przemysłowych. W 2022 roku ponad 30 procent gospodarstw domowych w UE było ogrzewanych gazem. Znaczenie Kataru, jako eksportera gazu ziemnego na potrzeby Unii, szczególnie mocno wzrosło po inwazji Rosji na Ukrainę w lutym 2022 roku.
Z drugiej strony należy także uwzględnić, że Katar o ile naprawdę zrezygnuje ze swoich dostaw LNG do Europy, nie straci zaledwie 5 procent, ale znacznie więcej, bo Europa jest dla niego wdzięcznym rynkiem zbytu w przeciwieństwie do Dalekiego Wschodu, gdzie jak relacjonował Reuters w październiku 2024 roku Katar miał poważne problemy z konkurencją, między innymi z USA. Amerykanie, Oman, ale także Zjednoczone Emiraty Arabskie oferują obecnie LNG po niższych cenach niż Katarczycy. W Japonii i Korei Południowej Katar traci udziały w rynku LNG na korzyść USA.
– Udział Kataru w rynku japońskim spadł do 4 procent w 2023 roku z 12 procent w 2018 roku. Tymczasem udział Stanów Zjednoczonych w Japonii wzrósł do 8 z 3 procent w tym samym okresie. Udział Kataru w rynku Korei Południowej spadł do 19 w 2023 roku z 32 procent w 2018 roku, przy czym udział Australii wzrósł do 24 z 19 procent, a Malezji do 13 z 8 procent w tym samym okresie – podaje Reuters.
Reuters opisuje, że Katar chce nadal utrzymać pozycję na tym rynku, dyktując warunki logistyczne, ale negocjacje z japońskimi i południowokoreańskimi nabywcami utknęły w martwym punkcie, bo Zjednoczone Emiraty Arabskie, USA i Oman nie stawiają warunków i sprzedają LNG po atrakcyjnych cenach.
Aleksandra Fedorska
Unia Europejska musi skończyć z rosyjskim gazem. Polska daje innym przykład i może pomóc
