KOMENTARZ
Maximilian Piekut
Współtwórca portalu People’s Square
Wizyta Prezydenta RP Andrzeja Dudy rozbudziła oczekiwania na rozwiniętą współpracę Polski z Państwem Środka. Kluczowym aspektem wizyty był temat naszego udziału w projekcie Nowego Jedwabnego Szlaku, jednak to doniesienia medialne o możliwej budowie elektrowni jądrowej w Polsce wzbudziły największe emocje opinii publicznej. Współpraca w sektorze energetycznym z Pekinem może przynieść realne korzyści dla polskiej gospodarki.
W grudniu 2011 roku podczas wizyty w Pekinie, Prezydent RP Bronisław Komorowski podpisał oświadczenie o ustanowieniu partnerskich stosunków strategicznych pomiędzy Polską a Chinami. Już wtedy w tekście porozumienia znalazła się wzmianka o rozwijaniu współpracy w górnictwie. Pomimo podpisanego porozumienia, współpraca pomiędzy Warszawą a Pekinem rozwijała się mozolnie. Nowy wiatr nadziei na wzmocnienie stosunków przyniósł projekt Jednego Pasa, Jednego Szlaku.
Do tej pory inicjatywa w kontaktach pomiędzy Polską a Chinami wykazywana była przez Państwo Środka. Współpraca energetyczna może być korzystna dla obu stron, kluczowe jest jednak poznanie i zrozumienie uwarunkowań obu gospodarek, a także określenie jasnej strategii rozwoju sektora, a w szczególności zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego. Polska może korzystać z rozwiązań technologicznych oferowanych przez Chiny, nie jest jednak skazana na ograniczenie się do bycia kupcem w tej relacji. Potencjalne obszary współpracy energetycznej z Pekinem to: górnictwo, energetyka jądrowa, wydobycie gazu łupkowego oraz OZE.
Chiny są krajem o największym zapotrzebowaniu energetycznym, który boryka się jednocześnie z problemem zanieczyszczenia powietrza, wynikającego z nadmiernego oparcia energetyki o węgiel i stosowania przy tym przestarzałej technologii. Powoduje to niejako sytuację patową, w której Pekin dąży jednocześnie to utrzymania niskiej ceny energii, a z drugiej strony walczy z zanieczyszczeniem powietrza poprzez inwestycje w alternatywne źródła energii. Obrazuje to najlepiej stanowisko wyrażone podczas szczytu klimatycznego w Paryżu przez Prezydenta ChRL Xi Jinpinga, który stwierdził, iż należy brać pod uwagę różnice gospodarcze między krajami oraz dopuścić do opracowania własnych rozwiązań problemu globalnego ocieplenia. Niemalże w identycznym tonie wypowiadał się o tej sprawie Prezydent RP Andrzej Duda w wywiadzie dla chińskiej telewizji CCTV twierdząc, że polityka [energetyczna] musi być realizowana w sposób rozsądny i musi być w każdym przypadku dostosowana do indywidualnych okoliczności, w jakich znajduje się dany kraj, podkreślając jednocześnie fakt oparcia polskiej gospodarki o węgiel.
W zakresie gospodarki energetycznej opartej o węgiel polscy producenci maszyn mają sporo do zaoferowania. Przykładem sukcesu powinna być grupa Kopex, która aktywnie inwestuje na rynku chińskim. Poprzez współpracę z chińską spółką Xinwen Mining Group oraz podwyższenie kapitału zakładowego, Kopex ma możliwość brania udziału w przetargach na terenie całego Państwa Środka. To otwiera furtkę dla kolejnych polskich firm. Chińczycy zainteresowani są pozyskaniem nowoczesnych technologii z branży górniczej i gotowi do inwestycji w centra badań i rozwoju. Napływ kapitału pozwoli na dalszy rozwój technologiczny i modernizację metod wydobycia, które mogą przyczynić się do poprawy efektywności w polskiej gospodarce oraz przyczynić do ograniczenia emisji. Jednocześnie należy pamiętać, że sektor energetyczny w Chinach zdominowany jest przez spółki skarbu państwa, a więc funkcjonowanie na tym rynku bez akceptacji politycznej jest niemożliwe. Z tego powodu tak istotną rolę odgrywają kontakty polityczne na wysokim szczeblu, podpisywane dokumenty i wygłaszane deklaracje, które stanowią sygnał zielonego światła dla podmiotów lokalnych.
Drugi element współpracy może stanowić energetyka jądrowa. Chiny najprężniej na świecie rozwijają swoją sieć elektrowni atomowych. Zgodnie z informacjami Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej w chwili obecnej w Państwie Środka znajduje się 31 funkcjonujących elektrowni jądrowych, a kolejne 21 jest w trakcie budowy. Budowa elektrowni atomowej znalazła się w planach rządowych w 2008 roku, od tego czasu trwają powolne prace przygotowawcze. Uruchomienie pierwszej elektrowni zaplanowano na początku na rok 2020, po czym przesunięto termin do roku 2022.
Podczas wspomnianej wizyty Prezydenta RP Andrzeja Dudy w chińskich mediach pojawiły się doniesienia o planowanym podpisaniu memorandum w sprawie budowy elektrowni jądrowej w Polsce przy współpracy chińsko-francuskiej. Minister Krzysztof Szczerski zdementował tę informację w swoim oświadczeniu, wskazując na to, że strona chińska jest taką ofertą bardzo zainteresowana. Jednocześnie Prezydent RP pozostawił kwestię otwartą, stwierdzając, że dyskusja na ten temat w tej chwili trwa i zobaczymy, jak się rozwinie. Doniesienia medialne rządowej agencji prasowej mogły stanowić swoistą presję zmierzającą do podpisania memorandum. Kwestia pozostaje nadal otwarta, a Polska mogłaby skorzystać z takiej współpracy, jednak kwestia bezpieczeństwa przemawia za tym, aby wpierw takie negocjacje odbywały się na szczeblach ministerialnych.
Możliwa jest również współpraca w wydobyciu gazu łupkowego w Polsce. To Chiny, a nie Stany Zjednoczone charakteryzuje zbliżona struktura złóż, które nie są nazbyt podatne na szczelinowanie. Profesor Pieńkowski wskazuje na liczne podobieństwa warunków geologicznych Basenu Pomorskiego oraz Basenu Syczuańskiego. Jak wskazują Kamil Moskwik oraz Aleksander Ujazdowski, Chiny zmniejszyły koszty poszukiwań złóż poprzez zakup technologii amerykańskich oraz pozyskanie doświadczenia przez wymiany naukowe i badawcze. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby to Polska aktywnie kreowała propozycje współpracy z Pekinem, tym samym przełamując dotychczasowe bierne akceptowanie inicjatywy chińskiej.
Ostatnim wspólnym mianownikiem są Odnawialne Źródła Energii (OZE). Chiny przeznaczają znaczne nakłady finansowe w tej dziedzinie, w celu zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza. Polska podlega ciągłej presji ze strony Unii Europejskiej ukierunkowanej na rozwijanie sektora OZE. Do tej pory to Chiny były znane z produkcji tanich kolektorów słonecznych i zasypywaniem nimi zagranicznych rynków. Okres ten skończył się wraz z licznymi zaostrzeniami handlowymi wycelowanymi w Pekin, a rozwój gospodarczy zwrócił uwagę decydentów w kierunku dalszego rozwoju technologii. O tym, że polski przemysł energetyczny potrafi być innowacyjny również w tej dziedzinie świadczy technologia nanomodyfikacji ogniw krzemowych opracowana przez Instytut Fizyki Polskiej Akademii Nauk. Dzięki współpracy pomiędzy Centrum Badań i Rozwoju Technologii dla Przemysłów oraz zaangażowaniu finansowemu chińskiej spółki Solargiga Energy Holdings, w Polsce powstanie pierwsza w Europie fabryka ogniw krzemowych o zwiększonej efektywności. Stanowi to kolejny przykład, w którym nadwyżka środków finansowych Państwa Środka może zostać wykorzystana dla korzyści obu krajów.
Jest miejsce na współpracę energetyczną pomiędzy Polską a Chinami, pozostaje jedynie oczekiwać, że za zapisami porozumień oraz treścią deklaracji politycznych zostaną postawione kolejne kroki. Efektywność rozwoju współpracy będzie zależeć od wzmożonych wysiłków zarówno polskich przedstawicieli rządu, jak i rodzimych przedsiębiorców. Bez wspólnych wysiłków będą czekały nas kolejne zaprzepaszczone lata, aż do kolejnej ekscytacji następną wizytą przedstawiciela Państwa Polskiego w Państwie Środka.
