Projekt rozporządzenia ministra infrastruktury w sprawie oceny wniosków w postępowaniu rozstrzygającym z ósmego listopada, czyli regulacji mającej regulować przyznawanie nowych koncesji na budowę morskich farm wiatrowych na Morzu Bałtyckim, został opublikowany. Budzi zainteresowanie Komisji Europejskiej, między innymi przez kontrowersyjny wskaźnik zaawansowania transformacji klimatycznej.
Kryteria dla inwestorów offshore
Ustawa wprowadza punktację przyznawaną inwestorowi w przypadku akwenu objętego planem zagospodarowania obszarów morskich za wykazanie możliwości realizacji przedsięwzięć innych niż bezpośrednio związane z morskimi farmami wiatrowymi (po jednym punkcie do dwóch), jeśli jest inne, ale zgodne z funkcją podstawową (po jednym punkcie do dwóch). Inwestor musi zebrać minimum osiem punktów.
Kolejne kryteria wprowadzone ustawą to „stopień dostosowania planowanych dat rozpoczęcia i zakończenia budowy przedsięwzięcia oraz jego eksploatacji do interesu gospodarki narodowej, w tym realizacji polityki energetycznej państwa”, a także „stopień dostosowania planowanych dat rozpoczęcia i zakończenia budowy przedsięwzięcia oraz jego eksploatacji do realizacji celów zrównoważonego rozwoju w sektorze morskim z uwzględnieniem aspektów gospodarczych, społecznych i środowiskowych, w tym poprawy stanu środowiska i odporności na zmiany klimatu, oraz do realizacji celów obronności i bezpieczeństwa państwa.” Za spełnienie każdego z nich można otrzymać od jednego do pięciu punktów, a minimum kwalifikacyjne wynosi trzy punkty.
Potrzebny jest także dowód zabezpieczenia finansowego: gwarancja bankowa (8 punktów), kaucja (8), gwarancja ubezpieczeniowa (6), poręczenie (4). Minimum to cztery punkty, a zabezpieczenia się nie sumują.
Kolejne kryteria to możliwość realizacji przedsięwzięcia ze środków własnych inwestora. – Za spełnienie przez wnioskodawcę szczegółowego kryterium, o którym mowa w ust. 1: 1) pkt 1, przyznaje się 0,5 punktu za każdy pełny punkt procentowy wskaźnika zdolności finansowania planowanego przedsięwzięcia ze środków własnych wnioskodawcy, nie więcej jednak niż 15 punktów – czytamy w projekcie. Można także finansować projekt z kredytów lub pożyczek (8 punktów), ze środków publicznych, w tym dotacji Unii Europejskiej (1-2). Minimum to 14 punktów, które ulegają sumowaniu i zaokrągleniu. W ostatniej opcji wyliczany jest także wskaźnik zdolności finansowania oparty o skomplikowany wzór dostępny w projekcie. Podobnie jest wyliczana wielkość środków własnych.
Następne kryterium ustalone przez autorów rozporządzenia dotyczy mocy zainstalowanej. Inwestor otrzyma punkty, jeżeli zapewni farmę wiatrową o określonej mocy i terminie eksploatacji oraz jeżeli wybuduje przyłącze służące do wyprowadzenia mocy na ląd „o napięciu nie niższym niż 110 kV i sumarycznej długości równej co najmniej odległości od akwenu objętego wnioskiem do linii brzegowej, liczonej w linii prostej, lub eksploatację takiej sieci lub zespołu urządzeń przez co najmniej 3 lata”. Minimum to czternaście punktów.
Wskaźnik zaawansowania transformacji klimatycznej
Zostają wprowadzone także kolejne kryteria: pozytywny wpływ na transformację energetyczną obliczany przez kolejny wzór matematyczny, wkład jakościowy w realizację poszczególnych krajowych i unijnych polityk sektorowych. Będzie brane pod uwagę także doświadczenie przy magazynowaniu energii, czyli posiadanie magazynu energii, albo w projektach wodorowych, czyli eksperymentowaniu z wytwarzaniem tego paliwa.
– Wskaźnik zaawansowania transformacji klimatycznej wnioskodawcy lub grupy kapitałowej oblicza się zgodnie ze wzorem: ? , ?? = ????/?????? × 100% gdzie poszczególnie symbole oznaczają:
WTR – wskaźnik zaawansowania transformacji klimatycznej, wyrażony w procentach, z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku,
EOZE – wolumen energii elektrycznej wyprodukowanej przez wnioskodawcę lub grupę kapitałową w ostatnim roku kalendarzowym, za który dostępne są potwierdzone dane na dzień składania wniosku, z odnawialnych źródeł energii, w rozumieniu art. 2 pkt 22 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2021 r. poz. 610 i 1093), wyrażony w MWh, z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku,
Etotal – wolumen energii elektrycznej wyprodukowanej przez wnioskodawcę lub grupę kapitałową w ostatnim roku kalendarzowym, za który dostępne są potwierdzone dane na dzień składania wniosku, wyrażony w MWh, z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku”.
Wśród powyższych kryteriów minister gospodarki morskiej ma wybrać najistotniejsze z punktu widzenia prawdopodobieństwa realizacji projektu i zrównoważonego rozwoju obszarów morskich. To kryterium zapewni podwójną liczbę punktów. Sumarycznie minimum kwalifikacyjne wynosi 57 punktów.
Kontrowersje wokół rozporządzenia
Komisja Europejska przygląda się polskim przepisom na rzecz morskich farm wiatrowych. – Na obecnym etapie Komisja nie jest jeszcze w stanie przedstawić uwag na temat możliwych skutków, jakie prawo to może wywierać na konkurencję między inwestorami farm wiatrowych oraz na tempo rozwoju takich projektów w Polsce i ich jakość – odpisała komisarz ds. energii Kadri Simson na pytanie posła Jerzego Buzka o propozycję rozporządzenia z sierpnia 2021 roku, która również zawierała kryteria wyboru inwestora.
Część komentatorów uznaje, że kryteria przedstawione przez rząd będą faworyzować spółki Skarbu Państwa, które przez to przejmą większość koncesji na morskie farmy wiatrowe. Szczególne kontrowersje budzi zapis o stopniu zaawansowania transformacji energetycznej, który ma premiować spółki państwowe zależne od węgla, które dostaną za tę zależność więcej punktów, bo wytwarzają więcej energii istotnej we wzorze pozwalającym wyliczać ów wskaźnik.
Wojciech Jakóbik
