(Wojciech Jakóbik)
Zgodnie z obawami polskich analityków rozwiązania istotne dla zmniejszenia pola do manipulacji przez rosyjski Gazprom zostały rozwodnione podczas Rady Europejskiej z 19 marca tego roku.
Komisja Europejska informuje o konkluzjach szczytu. Kraje zgodziły się co do celu zmniejszania zapotrzebowania na surowce i dekarbonizacji gospodarki czyli postulatów dołączonych do polskiego hasła Unii Energetycznej przez kraje forsujące agendę klimatyczną. Rada Europejska ma przedstawić w grudniu raport na temat postępów państw UE w tym zakresie.
Rada Europejska wezwała też do przyspieszenia projektów infrastrukturalnych z sektora energii elektrycznej i gazu w celu zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego i dobrze działającego rynku wewnętrznego, pełnej implementacji i rygorystycznego przestrzegania regulacji energetycznych, wzmocnienie bezpieczeństwa dostaw poprzez rozbudowę sieci, zwiększanie efektywności energetycznej i korzystanie z własnych surowców, a także bezpiecznych i zrównoważonych technologii niskowęglowych. Widoczny jest zatem kompromis w sprawie gazu łupkowego i węgla. Rada Europejska godzi się, aby kraje członkowskie używały ich zgodnie z własną wolą.
Jeśli chodzi o kluczowy polski postulat czyli nadzór Komisji Europejskiej nad umowami gazowymi między rządami UE a państwami trzecimi, jak Rosja, zostało z niego wezwanie do dostosowania wszystkich umów na zakupy gazu od zewnętrznych dostawców do prawa unijnego, głównie przez zwiększenie ich przejrzystości i „kompatybilności z zapisami unijnymi o bezpieczeństwie dostaw”. Rada podkreśla, że w tych zabiegach musi być przestrzegana tajemnica handlowa dotycząca umów miedzy firmami.
Rada ponawia niezobowiązująca deklarację konieczności „rozważenia opcji wdrożenia wolontaryjnej agregacji zapotrzebowania w pełnej zgodności z przepisami Światowej Organizacji Handlu i unijnych zasad konkurencji”. Chodzi o wspólne zakupu gazu, postulowane przez Polaków i Bałtów, których przeniesienie do unijnego prawodawstwa w postaci określonego mechanizmu pozostaje odległe.
W ustaleniach Rady brakuje także postulatów Polski i innych państw członkowskich stworzenia kryzysowych mechanizmów dzielenia się surowcami i mocami magazynowymi.
W konkluzjach z wczorajszego spotkania znalazł się zapis o intensyfikacji partnerstwa energetycznego z krajami, które mogą poprawić bezpieczeństwo energetyczne Wspólnoty. Nie wymieniono w tym kontekście żadnego z nazwy ale chodzi prawdopodobnie o kraje kaspijskie, bliskowschodnie, śródziemnomorskie i północnoamerykańskie, które mogą stać się źródłem nowych dostaw surowców dla Europy.
Rada Europejska wsparła ambitne cele polityki klimatycznej na lata 2020-2030 i wzywa wszystkie kraje członkowskie do przedstawienia swojego wkładu w tym zakresie do końca marca, aby podczas szczytu klimatycznego COP21 w Paryżu Unia przedstawiła konkretne rozwiązania na rzecz dekarbonizacji i walki z globalnym ociepleniem.
Z informacji BiznesAlert.pl wynika, że najbardziej ambitny postulat Polski czyli nadzór Komisji Europejskiej nad umowami gazowymi między firmami został kategorycznie zakwestionowany przez większość krajów członkowskich poza Litwą, łącznie z pozostałymi krajami Grupy Wyszehradzkiej.
Aktualizacja: Chociaż zapis o kontroli WSZYSTKICH umów znalazł się w konkluzjach RE, to państwa podtrzymują swój sprzeciw, co może mieć wpływ na realizację tego zapisu w praktyce.
Natomiast największym przeciwnikiem pozostałych rozwiązań, jak udział w negocjacjach gazowych Komisji Europejskiej były jednak Niemcy. Temu krajowi udało się z kolei przenieść do konkluzji Rady większość postulatów na czele z dekarbonizacją, której sprzeciwia się Polska, opierająca wytwórstwo energii głównie na węglu.
Więcej o grze interesów w Radzie w analizie o obronie interesów Gazpromu przed polskimi postulatami przez niektóre kraje UE, w tym wyszehradzkie.
Poniżej prezentujemy oficjalne tłumaczenie konkluzji:
- UE jest zdecydowana zbudować unię energetyczną opartą na przyszłościowej polityce klimatycznej na podstawie przygotowanej przez Komisję ramowej strategii, która obejmuje pięć ściśle ze sobą powiązanych i wzajemnie się wzmacniających wymiarów (są to: bezpieczeństwo energetyczne, solidarność i zaufanie; w pełni zintegrowany europejski rynek energii; efektywność energetyczna przyczyniająca się do ograniczenia popytu; dekarbonizacja gospodarki; oraz badania naukowe, innowacje i konkurencyjność). Instytucje UE i państwa członkowskie będą dalej prowadzić prace, a Rada – przed grudniem – przedstawi Radzie Europejskiej stosowne sprawozdanie. Rada Europejska będzie w dalszym ciągu udzielać wskazówek.
- Rada Europejska podkreśla, że wszystkie wymiary unii energetycznej są ważne, jednak dzisiaj skupiła się na niektórych jej aspektach i zaapelowała o:a) przyspieszenie prac nad projektami infrastrukturalnymi w dziedzinie energii elektrycznej i gazu [1], w tym nad połączeniami międzysystemowymi – w szczególności połączeniami z regionami peryferyjnymi – w celu zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego i dobrze funkcjonującego wewnętrznego rynku energii;
b) pełne wdrożenie i ścisłe egzekwowanie istniejącego prawodawstwa w dziedzinie energii;
c) wzmocnienie ram prawodawczych dotyczących bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej i gazu; bezpieczeństwo energetyczne można również wzmocnić poprzez niezawodne sieci energetyczne, zwiększoną efektywność energetyczną i korzystanie z lokalnych źródeł energii, a także bezpiecznych i zrównoważonych technologii niskoemisyjnych;
d) zapewnienie pełnej zgodności z prawem unijnym wszystkich umów dotyczących kupowania gazu od dostawców zewnętrznych, przede wszystkim poprzez zwiększenie przejrzystości takich umów i zwiększenie ich zgodności z unijnymi postanowieniami w zakresie bezpieczeństwa energetycznego. W przypadku umów handlowych na dostawy gazu trzeba zagwarantować poufność szczególnie chronionych informacji handlowych;
e) ocenę możliwości stworzenia mechanizmów dobrowolnego agregowania zapotrzebowania, z pełnym poszanowaniem reguł konkurencji WTO i UE;
f) opracowanie wydajniejszej i elastycznej struktury rynku, co powinno iść w parze ze ściślejszą współpracą regionalną – także z państwami sąsiadującymi – i pomóc w zintegrowaniu odnawialnych źródeł energii, a jednocześnie zapewnić zgodność interwencji publicznych z rynkiem wewnętrznym oraz poszanowanie prawa państw członkowskich do podejmowania decyzji w sprawie ich własnego koszyka energetycznego. Pomoże to zapewniać gospodarstwom domowym i przemysłowi energię po przystępnych cenach;
g) przeprowadzenie przeglądu i rozwijanie prawodawstwa dotyczącego redukcji emisji, efektywności energetycznej i odnawialnych źródeł energii, aby stworzyć fundament dla uzgodnionych celów na 2030 r.; stworzenie wiarygodnego i przejrzystego systemu zarządzania;
h) opracowanie strategii w zakresie technologii i innowacji klimatyczno-energetycznych, w tym na przykład w odniesieniu do odnawialnych źródeł energii nowej generacji, magazynowania energii elektrycznej oraz wychwytywania i składowania dwutlenku węgla, zwiększania efektywności energetycznej w sektorze budownictwa mieszkaniowego oraz zrównoważonego transportu;
i) wykorzystanie wszystkich instrumentów polityki zewnętrznej w celu ustanowienia strategicznych partnerstw w zakresie energii z zyskującymi na znaczeniu państwami producentami i państwami tranzytu, przede wszystkim z myślą o promowaniu bezpieczeństwa energetycznego, z jednoczesnym zapewnieniem przestrzegania suwerenności państw członkowskich i ich suwerennych praw do prowadzenia poszukiwań i wykorzystywania swoich zasobów naturalnych.
- Rada Europejska popiera zdecydowane skoordynowane działania w ramach aktywnej europejskiej dyplomacji w dziedzinie klimatu przed konferencją COP 21 w Paryżu zgodnie z ambitnym celem ustalonym przez Radę Europejską w październiku 2014 r., który znalazł odzwierciedlenie we wkładzie przedłożonym niedawno przez UE i jej państwa członkowskie. Wzywa wszystkie strony, które są w stanie to zrobić – także największe gospodarki – by przedłożyły swoje wkłady do końca marca. Konieczne jest również zintensyfikowanie prac nad rozwiązaniami w zakresie finansowania, transferu technologii i budowania zdolności – kwestii kluczowych dla osiągnięcia w Paryżu ambitnego porozumienia.
[1] Niedawne porozumienie zawarte przez Francję, Portugalię, Hiszpanię, Komisję i EBI jest pozytywnym krokiem w kierunku osiągnięcia do 2020 r. celu w postaci 10% elektroenergetycznych połączeń międzysystemowych; porozumienie zawarte przez państwa bałtyckie dotyczące prowadzenia prac na rzecz synchronicznego działania państw członkowskich w ramach europejskiej sieci kontynentalnej przyczynia się również do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego, podobnie jak prace prowadzone przez Grupę Wysokiego Szczebla ds. Tworzenia Gazowych Połączeń Międzysystemowych w Europie Środkowej i Południowo-Wschodniej. W tym kontekście zachęca się Komisję do tworzenia regionalnych grup wysokiego szczebla złożonych ze wszystkich właściwych kluczowych podmiotów w celu zapewnienia regularnego monitorowania postępów w wyborze i finansowaniu projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania.
