Wicepremier minister rozwoju i finansów Mateusz Morawiecki oraz Jan Worner – dyrektor Generalny Europejskiej Agencji Kosmicznej podpisali porozumienie o przedłużeniu stosowania środków przejściowych w odniesieniu do Polski jako członka Agencji. Oznacza to dalszą możliwość korzystania przez polski przemysł i jednostki naukowe z Programu Wsparcia Polskiego Przemysłu. Asygnata zbiega się z momentem, w którym Polska zapowiada przyjęcie Strategii Kosmicznej.
Polska zacieśnia współpracę z ESA
Zgodnie z umową pomiędzy Rządem RP a Europejską Agencją Kosmiczną (ESA) w sprawie przystąpienia Polski do Konwencji o utworzeniu ESA i związanych z tym warunków, okres przejściowy obowiązywałby do 31 grudnia 2017 r. Sukcesem strony polskiej jest wynegocjowanie przedłużenia o 2 lata. W okresie przejściowym 45% polskiej składki obowiązkowej jest przeznaczone na konkursy adresowane wyłącznie do polskiego sektora kosmicznego (o charakterze otwartym tj. firmy same zgłaszają pomysły na projekty lub na przetargi tematyczne), bądź na współfinansowanie polskiego udziału w wybranych projektach i misjach ESA.
O ich wydatkowaniu na konkretne przedsięwzięcia decyduje wspólny Zespół Zadaniowy Polska-ESA (ESA-Poland Task Force). Po stronie polskiej rekomendacje grupy eksperckiej zatwierdza międzyresortowy Zespół ds. Polityki Kosmicznej w Polsce pod przewodnictwem Ministerstwa Rozwoju. Konkursy w ramach programu Polish Industry Incentive Scheme odbywają się w ujęciu kwartalnym i są rozstrzygane sukcesywnie po każdej rundzie.
Korzyści dla przedsiębiorców
Przedłużenie okresu przejściowego jest odpowiedzią na postulaty polskich przedsiębiorców i środowiska naukowego, którzy chcą nadal korzystać z mechanizmów wsparcia w ramach programu Polish Industry Incentive Scheme.
- „otwarcie drzwi” do ESA i sektora kosmicznego,
- możliwość zorientowania się w specyfice ESA (np. w standardach i procedurach administracyjnych ESA, poznanie ekspertów technicznych z ESA. itp.),
- referencje do dalszych prac – według oceny samych przedsiębiorców bardzo użyteczne w rozmowach z partnerami zagranicznymi podczas dyskusji nt. udziału w otwartych przetargach i misjach,
- możliwość nawiązania współpracy z podmiotami zagranicznymi na bardziej partnerskich zasadach,
- możliwość rozwoju wybranych kompetencji i rozwiązań technologicznych i osiągnięcia w nich takiego poziomu rozwoju, aby móc
- konkurować z innymi na otwartym rynku,
- możliwość zbudowania wizerunku firmy („rozpoznawalności”) w ESA i poza ESA, w tym zwłaszcza możliwość udziału w konferencjach ESA i około-ESA oraz grupach roboczych,
- projekty PLIIS nie są obarczone presją, gdyż nie stanowią części misji lub większego programu. Istnieje więc przestrzeń na dokonywanie korekt zauważonych niedociągnięć, co dla nowych podmiotów w tym sektorze jest bardzo istotne.
Efekty
Według stanu na koniec lipca 2016 roku, podmioty sektora kosmicznego w Polsce (przedsiębiorstwa, uczelnie, jednostki naukowo-badawcze itp.) złożyły do Europejskiej Agencji Kosmicznej 236 wniosków o wsparcie na łączną kwotę ponad 53 mln euro w otwartych konkursach Polish Industry Incentive Scheme. Spośród nich, 99 projektów uzyskało wsparcie w wysokości prawie 20 mln euro, co stanowi niemal 40% kwoty wartości wszystkich aplikacji.
Największa liczba wniosków dotyczyła działań związanych ze wsparciem badań i rozwoju (142). Zainteresowaniem polskich podmiotów cieszyło się również uzyskanie dofinansowania na aplikacje kosmiczne, produkty i usługi (43), czynności przygotowawcze (35) oraz sprzęt i urządzenia wykorzystywane w kosmosie (16). Ponad 75% wniosków złożonych zostało przez przedsiębiorców. Pozostała część przypadła na uczelnie i jednostki naukowe.Wysoki stopień skuteczności uzyskanego wsparcia, przełożył się na:
- 62 projekty z obszaru badań i rozwoju,
- 17 z zakresu aplikacji kosmicznych, produktów i usług,
- 12 wspierających czynności przygotowawcze,
- 8 obejmujących sprzęt i urządzenia wykorzystywane w kosmosie.
W tym przypadku realizacja ponad 80% projektów należy do polskich przedsiębiorstw, zaś podmiotami realizującymi prawie 20% inicjatyw są polskie uczelnie i jednostki naukowe.
Program PLIIS umożliwił również polskim przedsiębiorstwom nawiązanie kontaktów i współpracy z tzw. generalnymi wykonawcami ESA (LSI – Large System Integrators), takimi jak Airbus Defence & Space czy Thales Alenia Space. Generalni wykonawcy ESA umożliwiają polskim przedsiębiorstwom włączenie się w łańcuchy dostaw dużych integratorów systemowych w ramach ESA i poza ESA.
Obowiązująca w ESA zasada zwrotu geograficznego „wymusza” na LSI poszukiwanie konkurencyjnych dostawców i podwykonawców (często stałych) w mniejszych państwach członkowskich, tak aby kraje te mogły osiągnąć określone współczynniki zwrotu w realizowanych dla ESA misjach i programach.
Podpisanie porozumienia przedłużającego okres przejściowy daje szanse większej liczbie polskich podmiotów na włączenie się w sieć partnerów/dostawców koncernów ADS, TAS i innych dużych europejskich przedsiębiorstw kosmicznych (OHB, RUAG i in.). Program PLIIS pozostaje także użytecznym narzędziem zarówno dla Europejskiej Agencji Kosmicznej, jak i dla Polski do rozwijania w sposób płynny zdolności i kompetencji krajowych podmiotów do udziału w programach obowiązkowych i opcjonalnych ESA. Program odgrywa również istotną rolę w komercjalizacji technologii kosmicznych. Mimo że obecnie większość przychodów przedsiębiorców sektora kosmicznego pochodzi z kontraktów z ESA lub projektów unijnych, to w perspektywie 3-5 lat przewidują oni uzyskiwanie przychodów również od innych podmiotów.
Plan Morawieckiego wesprze rozwój kosmicznych technologii
– Polityka kosmiczna jest jednym z tych elementów, który zmieni rzeczywistość polskiego przemysłu. W ramach Planu na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju chcemy wykorzystać kosmiczne przyspieszenie dla wzmocnienie obecności polskich usług dla przemysłu, a przemysł kosmiczny jest w awangardzie. Każde zainwestowane euro w kosmos wraca na ziemie. Pieniądze zainwestowane w kosmos wracają z wielokrotną siłą do nas. Chcemy poszerzyć dotychczasową współpracę. Mamy już 99 projektów, które skorzystał z tego programu. Dzięki temu Polska będzie kojarzyć się z wysoką technologią. Polska razem z Europą wpisuje się w strategię podboju kosmosu – powiedział wicepremier Morawiecki.
– Chcemy wykorzystać euro do zwiększania naszej wiedzy i technologii. Wyznacznikiem agencji jest współpraca – jeden kraj, jedna ścieżka. Każdy z krajów ma szanse rozwijać program. Polska zdecydowała się wspierać uczelnie i pogramy naukowe w oparciu o to co już jest w Polsce. Międzynarodowy format współpracy daje szanse na współpracę także poza granicami Europy. Cieszymy, że mamy na pokładzie Polskę w rozwoju nowy technologii i w obliczu wyzwań jakie stawia kosmos. Zjednoczeniu w Kosmosie to nasza szansa – podkreślił Jan Worner.
Polska strategia kosmiczna jest gotowa
Obecna podczas konferencji wiceminister rozwoju, Jadwiga Emiliewicz podkreśliła, że podpisana dzisiaj umowa z Europejską Agencją Kosmiczną jest komplementarna z działalnością Agencji Rozwoju Przemysłu., która ma szeroki program stażowy dla polskich studentów z polskich uczelni. Podkreśliła także, że na najbliższym posiedzeniu rządu zostanie przyjęta polska Strategia Kosmiczna. – Strategia jest na Komitecie Stałym Rady Ministrów, a na najbliższym posiedzeniu rządu powinna już zostać przyjęta. Zgodnie z nią powstanie krajowy pogram kosmiczny. Chcemy by jeszcze więcej szło z budżetu na ten pogram. Współpracujemy w tym zakresie także z NCBiR, zwłaszcza w zakresie programu Horyzont 2020 r. Polskie projekty w branży kosmiczne stanowią istotny wkład pozyskaniu środków z tego programu – zaznaczyła Emiliewicz. Po konferencji prasowej w gronie ekspertów omówiono Strategię Kosmiczną.
