Ministerstwo funduszy i polityki regionalnej otrzymało na początku października 1198 projektów w ramach Krajowego Planu Odbudowy będącego instrumentem Funduszu Odbudowy. Dotyczą one różnych dziedzin, w tym energetyki i ochrony środowiska. Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii (MRPiT) opublikowało listę 20 projektów, wśród których znalazł się m.in. Fundusz Energetyki Morskiej, którego celem ma być długoterminowe wsparcie, finansujące 30-50 procent kosztów inwestycji. Resort przewiduje także inne projekty.
Fundusz Odbudowy
Przywódcy państw Unii Europejskiej porozumieli się 21 lipca w sprawie wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027 oraz funduszu mającego na celu odbudowę gospodarek po kryzysie wywołanym pandemią koronawirusa. Wysokość Funduszu Odbudowy została ustalona na poziomie 750 mld euro w dotacjach i pożyczkach. Przywódcy unijni doszli do porozumienia w sprawie kształtu budżetu na lata 2021-2027, a przede wszystkim wysokości funduszu odbudowy. Wyniesie on ponad bilion euro.
Porozumienie unijne daje Polsce ponad 139 mld euro w bezpośrednich dotacjach (w cenach bieżących), a razem z uprzywilejowanymi pożyczkami ponad 173 mld euro. W przeliczeniu na złotówki oznacza to, że Polska będzie mogła skorzystać z ponad 776 mld zł wsparcia (na cele bieżące), w tym 623 mld zł w formie dotacji i 153 mld zł w niskooprocentowanych pożyczkach.
Zadaniem rządu, a konkretnie ministerstwa funduszy i polityki regionalnej, było przełożenie tych pieniędzy na konkretne programy i inwestycje. W ramach Instrumentu na Rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, Polska będzie miała do dyspozycji około 23 mld euro na dotacje (na cele stałe) i około 34,2 mld euro na pożyczki (na cele bieżące). Te pieniądze będą inwestowane w ramach Krajowego Planu Odbudowy (KPO), który powstaje w ministerstwie funduszy i polityki regionalnej.
Sawicki: Plan odbudowy Polski pomoże transformować energetykę
Harmonogram
W okresie lipca do października trwały przygotowania wstępnego projektu KPO, identyfikacja i wyłonienie projektów. Na czwarty kwartał 2020 zaplanowano dialog nieformalny z Komisją Europejską oraz wprowadzenie ewentualnych zmian i prace nad projektami. W tym samym czasie zaplanowano przeprowadzenie konsultacji społecznych. Na przełom tego i przyszłego roku zaplanowano prace w nad projektami w komitetach odpowiedzialnych za KPO i Radzie Ministrów. Na pierwszy kwartał 2021 zaplanowano zaś przekazanie KPO do Komisji i formalne negocjacje. Ministerstwo opublikowało na stronach rządowych listę projektów zgłoszonych. Jest ich 20.Wśród nich jest siedem projektów dotyczących energetyki.
Polska chce wykorzystać środki na transformację energetyczną na sieci i offshore
Wsparcie doradcze dla społeczności energetycznych OZE
Celem projektu jest dostarczenie wspierających narzędzi analitycznych, dedykowanych dla strategicznego planowania rozwoju energetyki rozproszonej w Polsce. Ma on rozwijać się w oparciu o jedną z możliwych form organizacji społeczności energetycznych:
- klastry energii – obszary samobilansujące się w czasie rzeczywistym;
- spółdzielnie energetyczne – obszary pokrywające bilans przeważnie z zielonej energii;
- wspólnie eksploatowane instalacje OZE – zapewniające możliwość bezpośredniej kontraktacji energii pomiędzy sprzedawcą a kupującym, a także w jednostkach samorządu terytorialnego.
Rezultatem ma być optymalizacja usług doradczych pod kątem identyfikacji potrzeb energetycznych społeczności lokalnych i przygotowania niezbędnych inwestycji oraz doradztwo organizacyjne, prawne i ekonomiczne.
Centralny System Informacji Rynku Energii
Celem projektu jest utworzenie Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii (CSIRE) w ramach Polskich Sieci Elektroenergetycznych jako Operatora Informacji Rynku Energii (OIRE) Ma on także pomóc w rozwoju platformy o danych z sektora elektroenergetycznego w otwartym dostępie dla analityków rynku energii i konsumentów. Ma ono także służyć wsparciem technicznym przy rozwoju i dostosowaniu Centrum Zarządzania i Monitoringu przez poszczególne OSD. Skierowane do OSD wsparcie techniczne ma na celu zapewnienie wdrożenia standardów IT wypracowanych w ramach konsultacji prowadzonych przez PSE.
Fundusz Energetyki Morskiej
Celem projektu jest utworzenie dedykowanego funduszu (Fundusz Energetyki Morskiej) udzielającego długoterminowego finansowania na okres 30 lat dla projektów morskiej energetyki wiatrowej na zasadach rynkowych, finansującego np. 30-50 procent kosztów inwestycji. Fundusz taki uczestniczyłby w finansowaniu poszczególnych projektów MEW w postaci kredytów na zasadzie równych praw i warunków z finansowaniem komercyjnym. Przy tym poziomie zaangażowania, skala finansowania takiego funduszu dla pierwszej fazy MEW mogłaby sięgać 15-25 mld zł.
Ministerstwo zakłada, że w Polsce w najbliższych ok. 5 latach ma powstać ponad 5000 MW morskich elektrowni wiatrowych, i drugie tyle w kolejnych 5 latach. Koszt pierwszej fazy budowy MEW do 2025/26 roku resort rozwoju szacuje na ponad 50 mld złotych. Resort zakłada, że około 30 procent kosztów takiej inwestycji będzie sfinansowane z kapitałów własnych inwestorów, a 70 procent będzie wymagało długoterminowego (ponad 20 lat) finansowania dłużnego. To oznacza zapotrzebowanie na ok. 35 mld zł długoterminowego finansowania, które musi być udostępnione w relatywnie krótkim okresie 2021-23, a finansowanie musi być zapewnione przed rozpoczęciem budowy MEW.
Resort podkreśla, że skala finansowania znacznie przekracza możliwości polskiego systemu bankowego, nawet przy zaangażowaniu finansowania z instytucji multilateralnych (EBI, EBOR). W związku z ww. ograniczeniami rynków finansowych, mocno prawdopodobne jest pojawienie się problemów z finansowym domknięciem projektów MEW, i w związku z tym resort rozważa podjęcia w tym obszarze interwencji publicznej. Finansowanie będzie skierowane do inwestorów w zakresie morskiej energetyki wiatrowej, którzy pozyskali już dużą część decyzji administracyjnych i przyłączenia do sieci.
Reforma systemu finansowania termomodernizacji i wspierania nowego budownictwa
Celem projektu jest wsparcie procesu zielonej transformacji w okresie, w którym będą występowały poważne skutki społeczno-ekonomiczne związane z wpływem pandemii COVID-19 na polską gospodarkę poprzez zapewnienie finansowania dla działań wpływających na zmniejszenie emisyjności oraz zwiększenie produkcji energii z odnawialnych źródeł (OZE) w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych oraz budynkach zbiorowego zamieszkania (w tym domów studenckich).
Projekt przewiduje:
- wprowadzenie premii dla instalacji odnawialnych źródeł energii (OZE);
- stworzenie dedykowanego instrumentu termomodernizacji budynków zabytkowych;
- wsparcie budowy nowych budynków mieszkalnych wyposażonych w instalacje OZE;
- wsparcie remontu lub przebudowy budynków wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy, w ramach których dokonywana będzie wymiana źródła ciepła starej generacji na niskoemisyjne źródło ciepła;
- wsparcie programów ograniczenia niskiej emisji w zasobie budynków wielorodzinnych.
Finansowanie inwestycji społeczności energetycznych OZE
Celem projektu ma być rozwój odnawialnych źródeł energii poprzez wsparcie inwestycji społeczności energetycznych (w tym jednostki samorządu terytorialnego, przedsiębiorcy, klastry energii, spółdzielnie energetyczne, podmioty zarządzające lub wspólnie eksploatujące instalacje). Wsparciu inwestycyjnemu mają podlegać odnawialne źródła energii, w szczególności:
- panele fotowoltaiczne;
- magazyny energii;
- panele solarne;
- pompy ciepła;
- kotły na biomasę.
Dodatkowo wsparciu będą mogłyby podlegać elementy infrastruktury towarzyszącej (np. infrastruktura sieciowa, elementy oświetlenia, czujniki jakości powietrza, magazyny energii, urządzenia pomiarowe czy systemy IT itp.). Beneficjentami będą mogły być m.in. jednostki samorządu terytorialnego, przedsiębiorcy, klastry energii, spółdzielnie energetyczne, podmioty zarządzające lub wspólnie eksploatujące instalacje, bądź inne podmioty, które spełnią wymogi przyszłej definicji prosumenta zbiorowego/wirtualnego.
Wsparcie transformacji energetycznej samorządów – systemowe doradztwo dla gmin
Projekt zakłada wsparcie dla gmin w przygotowaniu planów transformacji energetycznej uwzględniających opracowanie propozycji projektów inwestycyjnych i nieinwestycyjnych wraz z przygotowaniem modeli organizacyjnych oraz montażu finansowego ich realizacji. Transformacja energetyczna realizowana będzie w obszarach takich jak: energetyka (w tym odnawialne źródła energii), budynki (nowe oraz termomodernizacja istniejących), ciepłownictwo, odpady, transport. Mechanizm interwencji polega na zaoferowaniu samorządom wsparcia doradczego oraz dofinansowania do utworzenia w gminie nowego stanowiska pracy – energetyka gminnego, czyli osoby odpowiedzialnej za proces transformacji. Dodatkowo, we współpracy z zainteresowanymi gminami i innymi interesariuszami, w tym MŚP, zostaną przygotowane standardy danych mające na celu upowszechnienie wykorzystywania przez gminy narzędzi IT w zarządzaniu sektorem energii na szczeblu gminnym, w tym zbieraniu danych energetycznych i emisyjnych.
Projekt ma być skierowany do gmin, a za ich pośrednictwem do mieszkańców, wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych, przedsiębiorców czy organizacje pozarządowe itp. Gminy w miarę potrzeb będą organizować dla ww. podmiotów punkty informacyjne, szkolenia czy doradztwo – w zakresie realizacji projektów przez te podmioty czy pozyskania dofinansowania na ich realizację ze źródeł zewnętrznych.
Wsparcie inwestycji niskoemisyjnych i energooszczędnych w ramach reformy systemu finansowego wsparcia mieszkalnictwa
Celem projektu ma być wsparcie procesu zielonej transformacji w okresie, w którym będą występowały poważne skutki społeczno-ekonomiczne związane z wpływem pandemii COVID-19 na polską gospodarkę, poprzez zapewnienie finansowania dla działań wpływających zmniejszenie emisyjności oraz zwiększenie produkcji energii z odnawialnych źródeł (OZE) w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych oraz budynkach zbiorowego zamieszkania (w tym domów studenckich). Projekt obejmować ma reformę istniejącego systemu finansowania mieszkalnictwa (w zakresie Funduszu Dopłat i Funduszu Termomodernizacji i Remontów) i wdrożenie nowych rozwiązań. Realizacja projektu ma przyczynić się do osiągnięcia celów gospodarczych, społecznych oraz środowiskowych poprzez:
- zwiększenie efektywności energetycznej w sektorze mieszkaniowej, przyczynienie się do realizacji unijnych i polskich celów klimatycznych,
- powiększenie zasobu dostępnych mieszkań o wysokim standardzie energetycznym i niskich kosztach eksploatacji dla osób nisko i średnio zarabiających,
- zapewnienie ciągłości zamówień przedsiębiorstwom branży budowlanej, działającym gównie na rozproszonych rynkach lokalnych, dzięki generowaniu nowych inwestycji,
- zastosowanie na większą skalę, a tym samym promowanie i upowszechnianie nowoczesnych i przyjaznych środowisku rozwiązań,
- wkład w edukację i promocję zachowań sprzyjających racjonalnemu korzystaniu z zasobów środowiskowych, w szczególności wśród młodych osób dzięki inwestycjom w OZE w domach studenckich,
- wsparcie walki ze zjawiskiem smogu,
- wsparcie walki z ubóstwem energetycznym.
Beneficjentami programu mają być właściciele/zarządcy budynków mieszkalnych, w tym: wspólnoty mieszkaniowe, spółdzielnie mieszkaniowe, samorządy gminne, zakłady pracy, towarzystwa budownictwa społecznego i inne. Dodatkowo, o wsparcie będą mogły się ubiegać także podmioty prowadzące budynki zamieszkiwania zbiorowego, np. wyższe uczelnie (akademiki), organizacje pożytku publicznego (schroniska dla bezdomnych, domy opieki społecznej, domy starości itp.).
Pośrednio beneficjentami projektu będą podmioty produkujące i dystrybuujące instalacje OZE, instalacje grzewcze oraz materiały budowlane wykorzystywane w remontach i termomodernizacji budynków. W ramach projektu przewidywane jest wprowadzenie nowej premia dla przedsięwzięć związanych z inwestycjami w OZE. Premia ma zapewnić dofinansowanie inwestycji związanych z wymianą źródeł ogrzewania/energii na źródła odnawialne lub podłączeniem do odnawialnego źródła oświetlenia i urządzeń elektrycznych wykorzystywanych w częściach wspólnych budynku. Wsparcie ma mieć formę dotacji udzielanej w wysokości 50 procent kosztów realizacji instalacji OZE.
Interia: Czyste Powietrze może otrzymać osiem miliardów euro z Unii Europejskiej
Wprowadzona ma zostać możliwość uzyskania wsparcia na budowę nowych mieszkań skierowanych do osób o niskich i średnich dochodach, realizowanych przez towarzystwa budownictwa społecznego/społeczne inicjatywy mieszkaniowe (budownictwa na wynajem) i spółdzielnie mieszkaniowe (budownictwo na wynajem oraz spółdzielcze budownictwo lokatorskie). Wsparcie ma mieć formę bezzwrotnego grantu na spłatę 50 procent kredytu zaciągniętego w Banku Gospodarstwa Krajowego (w części dotyczącej realizacji instalacji OZE).
Bartłomiej Sawicki
Jakóbik: Polski plan sprawiedliwej transformacji powstaje w cieniu rekonstrukcji rządu
