– Komisja Europejska zaprezentowała w ubiegłym tygodniu pakiet nowych rozwiązań prawnych Fit For 55, który ma pomóc Unii Europejskiej w osiągnięciu neutralności klimatycznej do 2050 roku. Komisja zaproponowała zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w produkcji energii do poziomu 40 procent w 2030 roku. Jednym z kluczowych elementów, który ma wydatnie pomóc w realizacji tego celu ma być morska energetyka wiatrowa, ujęta w rewizji rozporządzenia OZE. Komisja zaproponowała kilka rozwiązań, które mają przyspieszyć rozwój offshore wind w Europie – pisze Bartłomiej Sawicki, redaktor BiznesAlert.pl.
300 GW offshore
Punktem odniesienia była zaprezentowana w zeszłym roku unijna strategia morskiej energetyki odnawialnej, ze znaczącym udziałem morskiej energetyki wiatrowej. Strategia na rzecz morskiej energii odnawialnej wprowadza ambitny cel zakładający 300 GW morskiej energetyki wiatrowej i 40 GW oceanicznej we wszystkich akwenach morskich Unii do 2050 roku.
KE przedstawiła strategię dla offshore. 800 mld euro inwestycji i 300 GW do 2050 roku
Aby przeprowadzić tę skokową zmianę, państwa członkowskie będą musiały współpracować ponad granicami na poziomie akwenów morskich. Nowe cele powinny znaleźć odzwierciedlenie w zaktualizowanych krajowych planach w zakresie energii i klimatu, które zostaną przedłożone w latach 2023 i 2024. Państwa członkowskie powinny uwzględnić potencjał morskiej energii odnawialnej w każdym basenie morskim, ochronę środowiska, przystosowanie się do zmiany klimatu i inne sposoby wykorzystania morza, a także unijne cele w zakresie dekarbonizacji.
Ponadto, w propozycjach zmian dyrektywy OZE czytamy, że państwa członkowskie powinny w coraz większym stopniu brać pod uwagę możliwość połączenia wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych na morzu z liniami przesyłowymi łączącymi kilka państw członkowskich w formie projektów hybrydowych. – Umożliwiłoby to przepływ energii elektrycznej w różnych kierunkach, maksymalizując w ten sposób dobrobyt społeczno-gospodarczy, optymalizując wydatki na infrastrukturę i umożliwiając bardziej zrównoważone użytkowanie morza – czytamy w dokumencie.
Działania na rzecz promowania i zwiększania udziału morskiej energii odnawialnej mają zmierzać w stronę zwiększenia mocy morskiej energii wiatrowej w Europie z obecnych 12 GW do co najmniej 60 GW do 2030 roku i do 300 GW do 2050 roku, a także udziału tzw. energii oceanicznej do co najmniej 1 GW do 2030 i 40 GW do 2050 roku.
Sawicki: Komisja wykłada zielone karty na stół. Co zawiera Fit For 55?
Plany wdrożeniowe
Obecnie plany i cele wdrożeniowe morskiej energii odnawialnej oraz odpowiednie środki wsparcia są na ogół ustalane na poziomie krajowym, natomiast współpraca regionalna ma miejsce tylko w ograniczonym zakresie i opiera się głównie na wymianie najlepszych praktyk. Komisja proponuje „uwspólnotowienie” rozwiązań poprzez wprowadzenie nowych możliwości. Rozważane opcje to:
- Brak zmian i utrzymanie obecnej polityki w ramach dyrektywy REDII;
- Zobowiązanie państw członkowskich do zawarcia niewiążącego porozumienia politycznego w sprawie współpracy w zakresie wielkości produkcji energii ze źródeł odnawialnych na morzu, która ma zostać wykorzystana w każdym basenie morskim do 2050 roku, z etapami pośrednimi w 2030 roku oraz 2040 w roku;
- Wprowadzenie „jednego okienka” („one-stop shops for the permitting of the generation component of cross-border offshore wind projects per sea basin”) , gdzie inwestorzy mogliby uzyskać pozwolenie na transgraniczne projekty offshore wind w ramach jednego akwenu. Uzupełniłoby to wprowadzenie punktów kompleksowej obsługi w celu wydawania zezwoleń na sieci morskie w ramach wniosku TEN-E. Oceniane są dwa warianty: obowiązkowe wspólne planowanie zdolności w zakresie energii morskiej dla każdego basenu morskiego (wariant 1), oraz punkt kompleksowej obsługi w zakresie wydawania zezwoleń na projekty transgraniczne (wariant 2). Te opcje mogą się uzupełniać. Warianty uzupełniałyby przepisy zawarte we wniosku Komisji w sprawie zmienionego rozporządzenia TEN-E.
W ramach pierwszego wariantu przewidziano wspólne planowanie zdolności wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych dla każdego basenu, a także przygotowanie i zoptymalizowane i długoterminowe planowanie zdolności przesyłu energii. – Takie wspólne planowanie i współpraca przy jego wdrożeniu mogą prowadzić do znacznych oszczędności nakładów inwestycyjnych. Na przykład dla regionu Morza Bałtyckiego analiza wykazała, że współpraca regionalna w zakresie morskich węzłów energetycznych i połączeń międzysystemowych może doprowadzić do oszczędności łącznych kosztów wytwarzania rzędu 700–900 mln euro rocznie do 2050 roku – czytamy w projekcie.
W ramach drugiego wariantu określono wspólne porozumienia państw członkowskich dla poszczególnych basenów morskich w sprawie wdrażania morskiej produkcji energii ze źródeł odnawialnych oraz utworzenia „morskich punktów kompleksowej obsługi”, w celu ułatwienia i koordynowania procesu wydawania pozwoleń dla sieci morskich oraz ich koordynacji. Komisja proponuje także wyznaczenie regionalnego podejścia do planowania zarówno sieci, jak i planowania zdolności wytwarzania energii.
Zmienione rozporządzenie TEN-E i utworzenie punktu kompleksowej obsługi dla każdego basenu morskiego, mogłoby przynieść pozytywne korzyści gospodarcze dla morskiej produkcji energii ze źródeł odnawialnych zlokalizowanej na wodach terytorialnych więcej niż jednego państwa członkowskiego poprzez przyspieszenie wydawania pozwoleń na takie projekty. Pomogłoby to uniknąć kosztownego powielania procedur.
Rozporządzenie wprowadza kluczowe przepisy mające na celu zwiększenie skali wykorzystania energii morskiej ze źródeł odnawialnych w Europie. W zmienionym rozporządzeniu TEN-E określono cztery priorytetowe korytarze morskie wokół europejskich basenów morskich oraz ustanowiono zasady skoordynowanego, długoterminowego i zintegrowanego planowania morskiej i lądowej sieci przesyłowej.
Propozycja zmian w dokumencie uwzględnia współpracę w ramach TEN-E i wprowadza zintegrowane plany rozwoju obszarów morskich, które zostaną włączone do dziesięcioletnich planów rozwoju sieci. Państwa członkowskie, przy wsparciu Komisji, określą i uzgodnią teraz wspólnie ilość energii z morskich źródeł odnawialnych, jaka ma zostać wyprodukowana w przypadku poszczególnych basenów morskich w perspektywie roku 2050, oraz dla etapów pośrednich w roku 2030 i roku 2040. Podstawę tych założeń stanowić będą: krajowe plany w dziedzinie energii i klimatu, potencjał każdego basenu morskiego w zakresie odnawialnych źródeł energii, kwestie ochrony środowiska, przystosowania się do zmiany klimatu i innych sposobów wykorzystania morza, a także cele UE w zakresie dekarbonizacji.
Rola Polski
W zeszłym roku w Szczecinie wszystkie kraje UE basenu Morza Bałtyckiego podpisały deklarację, która może stać się forum współpracy przy rozwijaniu transgranicznych i hybrydowych projektów morskich, o których mówi Komisja. Także w 2020 roku w grudniu, operatorzy sieci przesyłowych państw regionu Morza Bałtyckiego podpisali memorandum o współpracy w zakresie budowy morskiej energetyki wiatrowej, w szczególności morskich sieci przesyłowych.
Jakóbik: Powrót szyny bałtyckiej. Najpierw dywersyfikacja, potem liberalizacja offshore
Jednak wówczas Polskie Sieci Elektroenergetyczne stwierdziły, że inicjatywa jest przedwczesna, gdyż realne plany rozwoju farm wiatrowych na Bałtyku nie pozwalają jeszcze na planowanie łączących ich sieci. W kontekście planów Komisji pojawia się pytanie o ponowne rozpatrzenie takiego uczestnictwa przez polskiego operatora.
Sawicki: Deklaracja bałtycka ma dać tańsze wiatraki na morzu i niższe rachunki za energię
